Cиёсати хориҷӣ дар Ислом (1)

Муқаддима

Иртибот бо дигарон дар дунёи имруз ҷиҳати дарёфти таҷрубиёти онон ва интиқоли таҷрубиёти худ ба дигарон, яке аз муҳимтарин сабабҳои пешрафт маҳсуб мешавад, ва ин корро агар дар сатҳи густардатар яъне ҷомиа ва ҳукумат дар назар гирифта шавад, баҳси равобити хориҷӣ ва ба таври хос сиёсати хориҷиро ба вуҷуд меоварад.

Аз суи дигар дини мубини Ислом бавижа Қуръони Карим муддаии расонидани башар ба саодати дунявӣ ва ухравӣ буда, ба ин сабаб дар арсаҳои гуногун, ки муртабит бо сарнавишти башар ба хусус мусалмонон аст, дастуротеро ҷиҳати таъмини саодати башар баён карда аст, ки нишонгари биниши Қуръон нисбат ба ҷомиаи башарӣ ба хусус ҷомиаи муслимин аст.

Аз назари Қуръони Карим дар сиёсати хориҷӣ бояд арзишҳои исломӣ ва қудратии кишвари исломӣ ҳифз шавад, аз инрӯ усул ва қавоидеро баён дошта, ки сабаби беҳтар шудани равобити кишвари исломӣ дар хориҷ аз марзҳои худ мегардад. Дар ин навиштор ба бархе аз онҳо ишора мешавад.

Лозим ба зикр аст, ки усули сиёсати хориҷӣ аз нигоҳи Қуръони Карим ва суннати Набавӣ(с) иборат аст, аз қавоиде, ки қудрат ва арзишҳои фикрӣ ва миллии давлати исломиро дар берун за марзҳои худ ҳифз намуда ва иртиқо мебахшад.

 

Торихчаи сиёсати хориҷӣ дар ҷаҳони Ислом

Огоҳи доштан аз торихчаи сиёсати хориҷӣ дар ҷаҳони Ислом холи аз фоида нест, аз ин ҷиҳат ба таври хулоса ба торихчаи он мепардозем.

Баҳси сиёсати хориҷӣ яке аз баҳсҳое аст, ки дар китобҳои фиқҳӣ дар бобҳои гуногун, ба сурати пароканда аз қадимулайём мавриди таваҷҷуҳи фуқаҳо ва донишмандони исломӣ буда ва ҳаст.

Асли баҳс аз сиёсати хориҷӣ ва усули он монанди дигар мабоҳиси асосии илми фиқҳ, аз назари пайдоиш ба замони ҳазрати Муҳаммад(с) ва асҳоби эшон бар мегардад, чунонки зиндагонии сиёсӣ ва ҳукумати Расулуллоҳ(с) гувоҳи равшан бар ин матлаб аст.

Аммо шуруи ин баҳс аз назари нигоришӣ ба солҳо пас аз реҳлати Паёмбари Акрам(с) ва асҳоби эшон бар мегардад, чунонки аввалин китобҳои навишта шуда дар ин замина бо ановини гуногун аз қабили “Алашбоҳу ва аназоир” буда ва дар ҳоли ҳозир бо ановини “Алқавоидул фиқҳия” мавриди баҳсу баррасӣ қарор мегиранд, албатта баҳси сиёсати хориҷӣ дар ин китобҳо низ ба сурати мустақил наёмадаанд, балки панҷаи парокандагӣ, монанди китобҳои фиқҳӣ бар он соя афканда аст, агар чи нисбат ба китобҳои фиқҳӣ аз инсиҷоми бештаре бархурдоранд.

Шояд ҳамин парокандагии мабоҳиси сиёсӣ дар ин китобҳо сабаб гардида, ки дар ин чанд соли охир китобҳои ҷудогона дар заминаи сиёсати хориҷӣ ба риштаи таҳрир дарояд, монанди “Фиқҳи сиёсӣ” аз оқои Шакурӣ, “Фиқҳи сиёсӣ” аз Амиди занҷонӣ, “Қавоиди фиқҳи сиёсӣ” аз Руҳуллоҳи шариъатӣ, ва…, ки ҳамаги гуёи аҳамият ва зарурати баҳс дар ин замина мебошанд.

Дар ин навиштор меҳвар тақсими қавоид ва усули сиёсати хориҷӣ, бар асоси аҳкоми аввалӣ ва сонавӣ тақсим гардида аст. Барои равшан шудани усули аввалӣ ва сонавӣ ба ин мисол таваҷуҳ намоед:

Ҳангоме, ки як кишвари исломӣ бо кишвари дигар қарордоди тиҷориеро мебанданд, барои ӯ лозим аст, ки ба ин қарордоди худ пойбанд бошад, аммо замоне, ки маълум шавад, ки душман ва кишвари муқобил аз ин қарордоди тиҷорӣ ба зарари кишвар ва ҷомиаи исломӣ истифода мекунад, дар ин сурат кишвари исломӣ паймони худро нақз карда ва ба он пойбанд нахоҳад буд.

Ҳолати аввалиро дар фиқҳи исломи, усули аввали ва ҳолати дуввумиро усули сонави гуянд.

Ҳарчанд усули сиёсати хориҷӣ аз нигоҳи Қуръони Карим зиёд аст, вале дар ин навиштор ба зикри ду намуна аз усули аввалӣ ва ду намуна аз усули сонавӣ иктифо мекунем.

Охирин матолиб

Қуръон ваҳй илоҳӣ

Қуръон ваҳй илоҳӣ Ваҳй чист? Вақте Худо мехоҳад матлаберо ба паёмбарон бифаҳмонад, аз роҳе, ки барои мо қобили дарк нест паёмашро ба онҳо мерасонад. Дар...

Тарҷумаи СУРАИ МОИДА

СУРАИ МОИДА Ин сура дар Мадина нозил шуда ва 120 оят дорад.  Ба номи Худованди Бахшандаи Меҳрубон Эй касоне, ки имон овардаед! Ба паймонҳо вафо...

Инсоф дар рафтор

Имом Ҳасан(а) фармуданд:  Бо мардум ба гунае рафтор кун, ки дӯст дорӣ бо ту он гуна рафтор кунанд. (Аъломуддин, с.297)

Парҳез аз саҳлангорӣ

 امام حسن (ع): إنَّ اللهَ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضانَ مِضْمارا لِخَلْقِهِ. فَیَسْتَبِقُونَ فیهِ بِطاعَتِهِ إِلی مَرْضاتِهِ. فَسَبَقَ قَوْمٌ فَفَازُوا، وَقَصَّرَ آخَرُونَ فَخابُوا    Имом Ҳасан (а)...