Муқаддима
Имом Ҳусайн(рз) бо таваҷҷӯҳ ба ин ки медонистанд ба куҷо мераванд ва бо кадом гурӯҳ рӯ ба рӯ мешаванд. Лизо дар Карбало хитоб ба аҳли байти худ ва ёрону асҳоб ва низ хитоб ба душманон суханонеро баён карданд. То барои охирин бор паёмҳои худро расонда бошанд ва онҳоро ба ҳушёрӣ ва бедорӣ даъват кунанд. Ва Исломи ноби муҳаммади(с)-ро барои ҳамеша зинда нигаҳ доранд.
Имом Ҳусайн(рз) гоҳе мушкилоти ҷомеаи мусалмононро ва гоҳе ба инҳироф рафтани онҳоро гӯшзад менамуданд. Ҳамчунин масири ҳаққу ботилро аз аввал то охир бо ҷазову подоше, ки дар интизори ин ду гурӯҳ аст баён менамуданд.
Инак бархе аз суханони эшонро инҷо меоварем, то мо ҳам аз ин суханон пандҳо ва ибратҳо гирем ва ба ин суханони гавҳарбори Имом(рз) лаббайк гӯем.
Суханони Имом бо ёрони худ
- Суханони Имом Ҳусайн(рз) ба ёрони худ ҳангоми вуруд ба Карбало
Вақте ки Имом Ҳусайн(рз) тасмим гирифтанд, ки дар он сарзамин фурӯд оянд, аз номи он ҷо суол карданд, посух доданд, ки инҷоро “Таф” мегӯянд Имом гуфтанд:
“Худоё аз андӯҳу бало ба ту паноҳ меоварам. Инҷост маҳалли фурӯд омадани мо ва ба Худо савганд маҳалли қабрҳои мо ҳамин ҷо аст ва ба Худо савганд аз инҷост, ки дар қиёмат маҳшур хоҳем гардид ва ин ваъдае аст аз ҷаддам Расули Худо(с), ки дар ваъдаи эшон хилофе нест”[1]
Имом Ҳусайн(рз) фармуданд: “Ман ҳаргиз шуруъкунандаи ҷанг нестам”[2]
- Баъд аз вуруд ба Карбало
Имом Ҳусайн(рз) фармуданд:
النَّاسُ عَبِيدُ الدُّنْيَا وَ الدِّينُ لَعِقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ يَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَايِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّيَّانُونَ.
“Мардум бандагони дунё ҳастанд. Дин лақлақаи забони онҳост. То зиндагияшон мечархад дам аз дин мезананд ва чун рӯзи имтиҳон пеш меояд, диндорон кам хоҳанд шуд”[3]
- Хутбаи Имом (рз) дар шаби Ошӯро
Имом ёрони худро наздики ғуруб ба назди худ фаро хонд.
Алӣ ибни Ҳусейн (рз) мефармояд: Ман низ хидмати падарам рафтам, то гуфтори ӯро бишнавам, дар ҳоле ки бемор будам. Падарам ба асҳоби худ мефармуд:
Худоро ситоиш мекунам беҳтарин ситоишҳо ва Ӯро сипос мегӯям дар хӯшиву нохӯшӣ. Бор Худоё! Туро сипосгузорам, ки моро ба набувват гиромӣ доштӣ ва илми Қуръон ва фиқҳи динро ба мо каромат фармудӣ ва гӯши шунаво ва чашми бино ва дили огоҳ ба мо ато кардӣ. Моро аз зумраи сипосгузорон қарор бидеҳ. Ман ёрони беҳтар ва бовафотар аз асҳоби худ суроғ надорам ва ҳеҷ аҳли байти фармонбардортар ва ба силаи раҳим пойбандтар аз аҳли байтам намешиносам. Худо шуморо ба хотири ёрии ман ҷазои хайр диҳад! Ман медонам, ки фардо кори мо бо инон ба ҷанг хоҳад анҷомид.
Ман ба шумо иҷоза медиҳам ва байъати худро аз шумо бармедорам, то аз сиёҳии шаб барои паймудани роҳ ва дур шудан аз маҳалли хатар истифода кунед ва ҳар кадоми шумо дасти як тан аз аҳли байти маро бигирад ва дар рустоҳо ва шаҳрҳо пароканда шавед, то Худованд фараҷи худро барои шумо муқаррар дорад. Ин мардум маро мехоҳанд ва чун бар ман даст ёбанд бо шумо коре надоранд.[4]
- Хутбаи дигари Имом(рз) ба ёронаш
Имом Ҳусайн(рз) асҳоби худро хитоб қарор дод ва фармуданд: Пойдорӣ кунед эй бузургзодагон! Марг монанди пуле аст, ки шуморо аз сахтиҳо ва дарди дунё ба сӯи биҳишти васеъ ва неъмати доимии илоҳӣ убур медиҳад. Кадом як аз шумо тарки зиндон ба умеди орамидан дар қасрро намеписандед?
Падарам аз Расули Худо(с) бароям ҳадис кард, ки фармуданд: Дунё зиндони муъмин ва биҳишти кофир аст ва марг пули муъмин ба сӯи биҳишт ва пули кофир ба сӯи дузах аст. На ба ман дурӯғ гуфта шудааст ва на ман дурӯғ мегӯям.[5]
Суханони Имом Ҳусайн(рз) бо душманон
- Имом Ҳусайн(рз) ва роҳи таслиму фирор
Баъд аз он ки Шимр ва Қайс ибни Ашъас дар мавриди таслим шудан бо Имом сухан гуфтанд, Имом дар посухи онҳо фармуданд:
لا وَ اللهِ لا أعطِیَنَّکُم بِیَدِی إعطاءَ الذَّلِیلِ وَ لا أَفِرُّ فِرارَ العَبِیدِ
“На, ба Худо савганд ҳаргиз дастамро монанди афроди залилу паст дар дасти шумо нахоҳам гузошт ва аз пеши рӯи шумо монанди бардагон нахоҳам гурехт”[6].
- Хутбае аз Имом Ҳусайн(рз) (хитоб ба душман)
Худоро ҳамду ситоиш мекунам, ки дунёро офарид ва онро хонаи фано ва завол муқаррар намуд ва аҳли дунёро дар аҳолии мухталиф ва гуногун қарор дод. Он ки фиреби дунёро хурд бехирад аст ва он ки фарифтаи дунё гардад бадбахт аст. Мабодо дунё шуморо фиреб диҳад, ки дунё умеди ҳар касро, ки ба он гарояд, қатъ кунад ва тамаи он касро, ки ба он дил бандад ба ноумедӣ мубаддал намояд.
Шуморо мебинам барои анҷоми коре дар ин ҷо иҷтимоъ кардаед, ки Худоро ба хашм овардаед ва руй аз шумо гардонда ва азобашро бар шумо нозил карда ва аз раҳмати худ шуморо дур сохтааст.
Некӯ парвардигоре аст Худои мо ва шумо бад бандагоне ҳастед, ки ба итоати Ӯ иқрор карда ва ба Расулаш имон оварда, вале бар сари хонадони ӯ тохтед ва тасмим бар қатли онҳо гирифтаед. Шайтон бар шумо ғолиб гардид ва Худои бузургро аз ёд бурдед, ҳалок бод бар шумо ва он чи мехоҳед.
Инно лиллоҳ ва инно илайҳи роҷиун. Инон ҷамоате ҳастанд, ки пас аз имон кофир шуданд, дур бод раҳмати Парвардигор аз ситамгарон.[7]
[1]. Нуруссақалайн, ҷ.4, саҳ.221; Биҳор, ҷ.10, саҳ.181.
[2]. Таърихи Табарӣ, ҷ.7, саҳ.308; ал-Комил фит таърих, ҷ.3, саҳ.282
[3]. Биҳор, ҷ.44, саҳ.383.
[4]. ал-Комил фит таърих, Ибни Асир, ҷ.4, саҳ.57.
[5]. Маониул ахбор, саҳ.274.
[6]. ал-Иршод, ҷ.2, саҳ.97.
[7]. Биҳор, ҷ.45, саҳ.5.
